Ευπαλίνειο Όρυγμα στη Σάμο και στα Μέγαρα

"Μάκρυνα το λόγο σχετικά με τη Σάμο, επειδή οι Σάμιοι έχουν κατασκευάσει τα πιο σημαντικά τεχνικά έργα που υπάρχουν σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το πρώτο είναι ένα όρυγμα αμφίστομο στους πρόποδες ενός βουνού ψηλού μέχρι εκατόν πενήντα οργιές, με δύο στόμια στις δύο πλευρές τους βουνού. Το μήκος του ορύγματος είναι επτά στάδια, το ύψος και το πλάτος του οκτώ πόδια. Σε όλο το μήκος του είναι σκαμμένο ένα άλλο όρυγμα, με βάθος είκοσι πήχεις και πλάτος τρία πόδια, μέσα από οποίο περνάει το νερό που φθάνει με σωλήνες στην πόλη, ξεκινώντας από μεγάλη πηγή. Αρχιτέκτονας αυτού του ορύγματος ήταν ο Ευπαλίνος, γιος του Ναυστρόφου από τα Μέγαρα" (Ηρόδοτος ΙΙΙ,60).
Με αυτά τα λόγια τελειώνει ο ιστορικός Ηρόδοτος την αναφορά του στην Σάμο. Πιο εντυπωσιακά δεν θα μπορούσε να αναφερθεί στην σημασία του νησιού κατά την αρχαϊκή εποχή.

Το Ευπαλίνειο όρυγμα είναι ένα έργο που αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της μηχανικής τεχνολογίας και είναι απόδειξη για το υψηλό τεχνογνωσίας των Ελλήνων μηχανικών και των εξειδικευμένων γνώσεων τους στις Γεωμετρικές και Τοπογραφικές εφαρμογές.
Μηχανικός ήταν ο Ευπαλίνος από τα Μέγαρα ο οποίος μελέτησε και επίβλεψε την κατασκευή ενός αγωγού ύδρευσης μέσα στο όρος Κάστρο, με σκοπό να υδροδοτήσει το αρχαίο Πυθαγόρειο. Το έργο που σχεδίασε ο Ευπαλίνος είχε μήκος 1989 μέτρων και αποτελείτο από τα εξής μέρη:
α) Το εξωτερικό που ξεκινούσε από την πηγή στην τοποθεσία Αγιάδες και με έναν εξωτερικό πλακοσκεπή αγωγό, που έφθανε στην βόρεια είσοδο της σήραγγας και
β) Την κυρίως σήραγγα και τον εσωτερικό αγωγό που αποτελείτο από πηλοσωλήνες, μήκους 1036.
Το όρυγμα του Ευπαλίνου κατασκευάστηκε το 530 πχ ή γύρω στο 595 έως 570 πΧ και τροφοδοτούσε το υδραγωγείο της πόλης της αρχαίας Σάμου για περίπου 1000 μέτρα. Μετά εγκαταλείφθηκε κυρίως λόγω της μείωσης της παροχής νερού από απόφραξη των αγωγών και χάθηκε από τις επιχωματώσεις.
Το όρυγμα λαξεύτηκε με σφυρί και καλέμι μέσα στο σκληρό ασβεστόλιθο και για να συντομευθεί ο χρόνος κατασκευής, η εργασία ξεκίνησε συγχρόνως από τις δύο αντίθετες πλευρές. Επί τόπου, όπως λένε οι μεταλλωρύχοι, μπορούσαν κάθε φορά να εργαζόνται μόνο δύο εργάτες, που φυσικά έπρεπε να αντικαθίστανται πολλές φορές την ημέρα, έτσι ώστε η εργασία να εκτελείται χωρίς διακοπή μέρα και νύχτα. Η πρόοδος κάθε ημέρας εργασίας μπροεί να υπολογιστεί περίπου σε 12 μέχρι 15 εκ.για κάθε πλευρά. Ο χρόνος που απαιτήθηκε μέχρι να συναντηθούν τα δύο συνεργεία θα μπορούσε να υπολογιστεί περίπου σε 8 χρόνια.

Αυτά κι άλλα πολλά θα μπορούσα να αναφέρω σχετικά με το Ευπαλίνειο Όρυγμα στην Σάμο. Ήταν από τα λίγα σημαντικά πράγματα που κατάφερα να δω στο σύντομο χρονικό διάστημα που επισκεφθήκαμε το νησί. Ακουσα παρουσιάσεις, διάβασα κι ένα βιβλίο αλλά τελικά πέρα από ένα θαυμασμό και μερικές γνώσεις, δεν τα κατάφερα να αποκτήσω κάτι άλλο. Πως θα μπορούσα εξάλλου; Μηχανικοί, αρχιτέκτονες κι άλλοι επιστήμονες μελετούν αυτό το επίτευμα πολλά πολλά χρόνια.

Αυτή όμως η επίσκεψη μου γέννησε την περιέργεια να ψάξω να βρώ και το άλλο παρόμοιο έργο του Ευπαλίνου. Στην πατρίδα του αυτή τη φορά, τα Μέγαρα.
Εκεί, υπάρχει ενα άλλο πολύ σημαντικό έργο. Το υδρομαστευτικό υδραγωγείο Μεγάρων. Σε ένα μήκος 3.000 μέτρων κάτω από τη γη, κτιστό με πουριά. Με αυτό , μια άνυδρη περιοχή, κατέφερε να έχει νερό. Και είχε μέχρι πριν από λίγα χρόνια.
Πήγαμε. Πήραμε λίγες πληροφορίες - η αλήθεια είναι ότι θεωρητικά δεν το ψάξαμε πολύ - και πήγαμε να το βρούμε.
Απογοήτευση!!!! Οι Μεγαρείς όχι μόνο στοιχεία για το που το βρούμε δεν ήξεραν αλλά ακόμα και το Μουσείο δεν ήξεραν που βρίσκεται.... Γιατί;
Πρώτα από όλα βρήκαμε την κρήνη, εκεί που κατέληγε το νερό. Σε κλειστό αρχαιολογικό χώρο που λόγω έλλειψης προσωπικού, δεν μπορούσε να είναι ανοιχτός. Ανοιχτό ήταν το αρχαιολογικό μουσείο. Μία πολύ φιλόξενη "φύλακας" μας ξενάγησε και μας είπε ότι κι εκείνη ήξερε για το υδραγωγείο. Λίγα πράγματα αλλά πολύτιμα. Το μουσείο μικρό αλλά αξιόλογο και προσεγμένο.
Δυστυχώς ούτε βιβλίο δεν καταφέραμε να βρούμε, με το οποίο θα μπορούσαμε να πληροφορηθούμε πληροφορίες της περιοχής....
Ετσι ξεκινήσαμε να ψάχνουμε από τις Βυζαντινές εκκλησίες. Πρώτη στάση - και τελευταία λόγω βροχής - το εκκλησάκι του Χριστού (Μεταμόρφωση του Σωτήρος).

Η αναζήτηση συνεχίζεται... Πάσα βοήθεια δεκτή...
Αύριο φωτογραφίες.